طراحی كاشت گیاهان در فضای سبز
درختان، درخچه ها، پیچ های زینتی، گیاهان پوشی و گلهای یكساله و چند ساله غالباً مهم ترین عناصر در محوطه سازی و طراحی فضای سبز به شمار می روند. انتخاب، بكارگیری و نگهداری از این گیاهان سه عامل اساسی در كارایی فضای سبز هستند كه باید همواره توسط طراح مورد توجه قرار گیرند. بنابراین نكته بسیار مهم در طراحی فضای سبز انتخاب گیاهی است كه بتواند بیشتری كارایی ممكن را با حداقل نیاز به نگهداری فراهم آورد. نكته دیگر استفاده از گیاهان مناسب با توجه به نیازهای مختلفی است كه طراح با آن روبروست در فرایند طراحی و كاشت، توجه به نوع گیاهان و نحوه قرار گرفتن گیاهان نسبت به یكدیگر در جهت رسیدن به یك طرح زیبا و كارآ ضروری به نظر می رسد.



گیاهان بومی

یك راهكار مهم كه جایگاه ویژه ای در محوطه سازی دارد، استفاده از گیاهان بومی می باشد. اگرچه امروزه افزایش بسیار زیادی در زمینه استفاده از این گروه گیاهان در فضای سبز دیده می شود، ولی هنوز راهی بسیار طولانی تا بكارگیری همه پتانسیلهای موجود وجود دارد. گیاهان بومی مقاومت بالاتری نسبت به خشكسالی، آفات و بیماریها دارند كه این امر هزینه نگهداری فضای سبز را پایین می آورد. افزون بر این، استفاده از این گیاهان سبب پایین آمدن هماهنگی بین فضای سبز تازه تأسیس و محیط طبیعی فراگیرنده آن می گردد. طراحان و سازندگان فضاهای سبز عمومی و خصوصی پیش از تخریب پوشش طبیعی محوطه ها باید سایت خود را از نظر پوشش گیاهی كاملاً ارزیابی نمایند.

نكته بعدی در طراحی كاشت موفق، توجه به عوامل اكولوژیكی منطقه مانند تفاوت در دماها، پستی و بلندی، بافت و ساختمان خاك و میزان بارش می باشد تنها با توجه به این موارد است كه می توان یك محوطه زیبا و كارا با استفاده از گیاهان بومی فراهم آورد.



كنارهم قرار گرفتن گیاهان

گیاهان اصولاً به صورتهای تأكیدی یا تكی، خطی، گروهی و توده ای قابل كشت هستند هر یك از این روشهای كاشت اثر متفاوتی را در بیننده ایجاد می كنند. در یك محوطه سازی اصولی كوشش می شود كه از هر چهار روش یاد شده در جای مناسب و به میزان درست بهره گرفته شود.



كاشت منفرد یا تأكیدی

روش كاشت تأكیدی روش مناسب برای تأكید و نمایش یك درختچه با ویژگی های رشدی خاص و یا یك درخت با عادات رشد غیر معمول و زیبا می باشد. اگر به تعداد مناسب از این نوع كاشت استفاده شود، گیاهان تأكیدی باعث ایجاد تنوع و مانع تكرار خسته كننده در طرح می شوند و دید بیننده را به نقاط موردنظر طراح معطوف می‌نمایند. ولی در صورتی كه تعداد زیادی گیاه تأكیدی مورد مصرف قرار گیرد. باعث نوعی آشفتگی بصری در طراحی خواهد شد. استفاده از یك گیاه تأكیدی و یا یك درخت كوچك در نزدیكی ورودی ساختمان می تواند ایجاد یك نقطه كانونی نماید و در تقویت و نمایش آن ورودی بسیار كارساز است.

بسیاری از گل دهنده مناسب كه به عنوان گیاه تأكیدی مورد استفاده قرار می گیرند.

ارغوان

ابریشم

باران طلایی

سه رنگ

انواعی از كراتوس ها

سدروس ها

كاج ها

نوئل ها

ماگنولیای تابستانه



كاشت درختان ردیفی یا خطی
ردیف درختان، درختچه ها و دیگر گیاهان بطور مؤثری باعث امتداد خطوط معماری بناها در محوطه خارجی آنها می شود. خطوط مستقیم یا منحنی درختان كاشته شده نیز می تواند محوطه هایی سایه دار و مناسب برای پارك خودروها در گذرگاهها و خانه ها ایجاد كند. همچنین از ردیف گیاهان می توان به جای بادشكن، دیواره جدا كننده، دیوار كاهنده شدت صوت و یا مانعی دربرابر آلودگی های بصری استفاده كرد.

در این نوع كاشت باید دقت كرد كه از گیاهان مقاوم و كاملاً سازگار با محیط استفاده شود. زیرا در صورتی كه یك یا چند گیاه دچار مشكل شوند تأثیر بصری بسیار نامطلوبی در همه گیاهان موجود در آن ردیف گیاهی خواهد داشت بنابراین اطمینان از یكدست بودن خاك بستر و شرایط زهكشی و نوری محل در طول ردیف گیاهی بسیار مهم می‌باشد. گیاهانی كه برای این نوع كشت مناسب می باشند عبارتند از:

برگ نو

انواع زرشكهای زینتی

گونه های شمشاد

نوش

سرخدار

نارون

تبریزی

گونه های نخل



كاشت گروهی
روش كاشت گروهی روشی به نسبت طبیعی تر در استفاده از گیاهان می باشد در این روش تعدادی درخت و درختچه در نزدیكی یكدیگر قرار می گیرند و ایجاد یك توده گیاه می كنند از آنجایی كه گیاهان عموماً در این روش بصورت طبیعی در كنار یكدیگر جای می گیرند، كاربرد این سبك كاشت می تواند بخوبی بین محوطه های تازه تأسیس و محیط طبیعی پیرامون آنها ارتباط و همبستگی برقرار نماید.

انواع سبدها

انواع زغال اخته زینتی

یاس زرد

زرشك سرخ

گل توری



كاشت توده ای

روش كاشت توده ای در واقع نوع گسترش یافت روش كاشت گروهی می باشد در كاشت توده ای، گیاهان هویت انفرادی خود را از دست می دهند و در قالب یك طرح كلی جای می گیرند. توده های گیاهی بویژه در مرتبط كردن ساختمانهای بزرگ یا محیط های پیرامونی آنها می توانند بسیار سودمند باشند، البته در صورتی كه مقیاس و ارتباط مناسب یبن این توده های گیاهی و ساختمانهای مورد نظر وجود داشته باشد. درختچه ها كه بصورت توده ای قابل كاشت هستند.

بداغ

به ژاپنی

اسپیره

طاووسی

البته هر یك از گونه های نامبرده می تواند بسته به شرایط و چگونگی تركیب بندی با دیگر گیاهان در روش های مختلف كاشت مورد استفاده قرار بگیرند.

در قرار گیری گیاهان نسبت به یكدیگر و همچنین نسبت به محیط فراگیرنده آنها، توجه به شكل كلی، رنگ و بافت گیاهان دارای اهمیت بسیار زیادی می باشند. افزودن به این در كلیه مراحل طراحی باید اصول زیبا شناسی شامل سادگی، ترتیب و تسلسل، تقارن، تنوع، تعادل و توازن، تأكیدی، تكرار و ریتم و مقیاس را برای دستیابی به یك طراحی كاشت موفق در نظر داشته باشد.

یك طراحی كاشت موفق با وجود دارا بودن اجزای تكثیر، باید وحدت و یكپارچگی داشته باشد و مجموعه اجزای آن باید بتوانند حس مورد نظر طراح را به بیننده منتقل نمایند.

با توجه به مطالب ذكر شده می توان مراحل زیر را برای یك طراحی كاشت اصولی در نظر گرفت.

Ø بررسی و مطالعه شرایط اقلیمی منطقه

Ø شناسایی گیاهان بومی و یا سازگار با این شرایط اقلیمی

Ø شناسایی نیازها و محدودیت هایی كه طراح با آن ها روبروست.

Ø انتخاب گیاهان مناسب با توجه به شكل كلی، رنگ و بافت آنها

Ø مشخص كردن نحوه كنار هم قرار گرفتن بادر نظر گرفتن اصول زیبا شناسی

در این صورت یك فضای سبز موفقی با بیشترین زیبایی بصری، كارایی و پایداری و كمترین هزینه نگهداری بدست خواهد آمد.



الف) خواسته ها
استفاده از گونه های چربی به خصوص در فضای سبز شهری به منظورهای مختلف صورت می گیرد كه بطور عمده عبارتند از :

1- آرایش و زیبایی درختان

2- ایجاد سایبان و تلطیف هوا

3- جلوگیری از آلودگی صدا

4- ایجاد بادشكن و جلوگیری از گرد و خاك

5- آشنا كردن مردم با درختان و درختچه های مختلف

6- ایجاد دیواره سبز، پرچین و اسپالید (داربست)

7- آرایش روی چمن

8- ایجاد مكان مناسب برای جلب پرندگان و آشیان گزینی آنها

9- تولید میوه مناسب برای حیات وحش پرندگان

10- ایجاد پیكره های سبز هنری و معماری

11- به نمایش گزاردن ویژگیها، جاذبه ها و زیبایمای اندامهای درختان

انتخاب درختان برای هر یك از خواسته های موردنظر كه ذكر شد لازم است معیارهایی در نظر گرفته شود.


ب) معیارها

در انتخاب درخت برای هر یك از خوسته های مورد نظر كه ذكر شد لازم است معیارهایی در نظر گرفته شود.

ب-1- معیارهای نخستین

Ø عمر طولانی

Ø ابعاد متوسط

Ø سیستم ریشه ای عمیق

Ø پاكیزه و بهداشتی بودن آن


ب-2- معیارهای دومین
بدیهی است بسیاری از عوامل دیگر كه پس از معیارهای نخستین مورد توجهند عبارتند از مقاومت در برابر:

Ø آلودگی های شیمیایی هوا و خاك

Ø خشكی

Ø گرما و سرما

Ø باد و طوفان

Ø آفات و بیماریها

Ø فشردگی خاك

Ø سنگینی برف و شكننده بودن شاخه های تاج

Ø شرایط نامناسب بافت خاك و زهكشی آن

Ø غرقابی بودن خاك

Ø نور شب

Ø رقابت

در اینجا برای هر كدام به اختصار مثالهایی ذكر می گردد.

الف) خواسته ها
1- آرایش و زیبایی خیابانها

انتخاب ابعاد معینی از درخت متناسب با عرض خیابانها، پیاده رو و عرض مسیر عبور ماشینها در زیبایی و آرایش دادن به خیابان بسیار مهم است. خیابان ها بخصوص زمانی كه خود زیبا هستند نباید بوسیله انبوهی از درختان بلند پوشیده شوند كه در این صورت درختان نه تنها به زیبایی خیابان نخواهند افزود بلكه منظره آن را زشت خواهند كرد باید ابعاد درختان، فواصل درختان به گونه ای باشند كه هم حاشیه خیابانها، ساختمانها، مغازه‌ها خود نمایی كنند و هم درختان جلوه گر باشند در خیابانهای باریك تاج كشیده، در خیابانهای عریض تاج گسترده زیبایی بیشتری خواهد بخشید. ارتفاع آنها بستگی به ابعاد خیابان خواهد داشت. زیبایی كشل یا فرم درخت در انتخاب درخت برای آرایش خیابان بسیار مهم است تاج انبوه با شكل های كروی یا پهن مانند.

Celtis o idenalis, Carya illinoensis

Celtis caucasica, Quecus cc longipes, Quevcus velutina pistacia mutica, Aesculus carnea, Ulmus densa Juglans regia, Crataegus aronia.

Acer rubrum, Crataegus phaenopyrum, Acerx nigurum, Tilia Americana, Quercus palustris, pyrus syviaca.

برای خیابانهای مناسب تر از درختان با تاج نامنظم چون

Gleditisia triacanthos, Acer negundo, Aesculus glabra

را می توان نام برد.

دو گونه بلوط همیشه سبز اروپا و امریكا به ترتیبQuercus virginiana , Q ilex از زیباترین درختان خیابانی با تاج كروی هستند كه برای مناطق با زمستان معتدل و مرطوب مناسبند. درختان با تاج هرمی چون Ginkyobiloda fastagiata یا fagus sylvatica fostagiqta نیز بسیار زیبا هستند.

2- ایجاد سایبان

عامل عمده در انتخاب درخت سایبان، شدت یا ژرفای سایه، انبوهی شاخه ها، انبوهی برگ، بافت برگ و آرایش آن، قطر وارتفاع تاج نقش عمده در میزان ژرفای سایه یا شدت آن دارد.

در شهرهایی با آفتاب سوزان، سایه انبوه یا ژرف درختانی چون Morus alba، Carpinus betulus، Parrotia persica و Quercus borealis مناسب است، اما در شهرهایی با تابستان گرم و زمستان سرد كشت درختان با تاج انبوه كه در زمستان خزان می كنند چون A.hippocastanum، Aesculus carnea، Acer platanoides مناسب ترند.

3- جلوگیری از آلودگی صدا

در جلوگیری از آلودگی صدا عواملی چون اندكس سطح برگ، اسكروفیلی یا چرمی بودن، بافت تاج به خصوص وزن مواد در واحد سطح بسیار مهم هستند. درختانی چون انجیلی، نوش، Qurcus ilex ، Thusa giganxea در كاهش آلودگی صدا بسیار مؤثر می باشد درخت انجیلی تنها در فصل رویش چنین نقشی را دارد.

4- ایجاد بادشكن و جلوگیری از گرد و خاك

در نواحی كه وزش بادهای شدید وجود دارد برای حفاظت از تأسیسات، مجموعه‌های آسیب پذیر و درختان و درختچه های پارك های درون شهری، احداث بادشكن از درختان ضروری است در انتخاب این درختان عواملی چون استحكام تنه درخت، ریشه های عمیق آن، برگها و شاخه های مقاوم در برابر باد، تاج بلند و متراكم باید مورد توجه قرار گیرد. درختانی بلند با تاج انبوه چون Liriodendron talipifera كه تا 30 متر ارتفاع می رسند به ظاهر بادشكن خوبی به نظر می رسند اما به علت ریشه های نسبتاً سطحی و چوب ضعیف آن در برابر بادها شدید ریشه كن شده و یا می شكنند، در حالی كه درخت عنبر سایل Liquidambar styraciflua در برابر چنین بادهایی محكم ایستادگی می كند. درخت بلند بازو مقاومت بسیار خوبی در برابر چنین بادهای شدید دارد در حالی كه اغلب صنوبرها در مقابل بادهای شدید بسیار ضعیفند. بسیاری از درختان توت برای این منظور مناسبند.

در جلوگیری از گرد و غبار خصوصیات فیزیكی سطح برگ، وجود پرز، كرك، زایده های گوناگون سطح برگ با مجموعه انبوهی برگ تاج در نگهدرای گرد و خاك ملاك تفكیك هستند، چنانكه نارونهایی كه سطح برگ زایده دار دارند مانند Ulmus glabra بیشتر از درختان نمدار كه سطح برگ صاف دارند می توانند گرد و خاك در خود ذخیره كنند.

5- كشت در گلدانهای بزرگ برای خیابانها و پاركها یا فضای بین ساختمانی

در بسیاری از شهرهای اروپا و آمریكا درختانی را كه قابل پرورش در گلدانهای بزرگ بتونی و جابجایی هستند در فصل رویش در خیابانها یا مكانهای مناسب فضای شهری قرار داده و سپس در طول فصل سرما آنها را به گلخانه های بزرگ منتقل می كنند. بدین وسیله بعضی گونه های بسیار زیبا یا جالب توجه را می توان مورد استفاده قراز داد مانند انواع مركبات

Casimiroa edulis, laurus nobilis, Eugenia paniculata, ligustrum lucidum, Hymenosporum favum, olea euopea Metrosidros tomentosa, Macadamia tenifolia

و تعداد زیادی از نخلها چون نخل كنتیا، نخل كاناری، نخل ملكه

Areeastrum romonzoffianum

Dicksonia Antarctica سرخس های درختی چون

Musa ensete سیكاها و موز









6- آشنا كردن مردم با درختان و درختچه های مختلف

با انتخاب گونه های مختلف درختی و درختچه ای می توان شهر را به یك باغ بتانیك بزرگ تبدیل كرد. شهر آبادان در جنوب كشور از این نظر شهرت داشت. در حال حاضر بسیاری از شهرهای جنوب كشور دارای چنین ویژگی می باشند. درختانی چون

Davidia involucrate, Arbutus unedo, crataegus lavallei, crataegus oxyacantha

مناسبند.

7- ایجاد دیورا سبز، پرچین و اسپالیه (داربست)

كشت ردیفی انبوه به اصطلاح «پرده ای» از درختان و هرس آنها به روشهای فرانسوی، هلندی می توان پرده ای سبز با ارتفاع بلند بوجود آورد.

این روش برای درختان ممرز در اروپا بسیار متداول است ضمناً درختانی چون نمدار، چنار Ginkyo biloba fastigiana، افرا، راش، سرخدار و بعضی گونه های اكالیپتوس مانند E.rudis و درختان تا دانه Celtis australis برای این منظور بسیار مناسبند نمونه های زیبا از دیوار سبز را می توان در پاریس، كاخ ورسال مشاهده كرد.

در این فرم پرورش می توان شكلهای مختلفی بوجود آورد. درختان مركبات و گونه هایی از افرا چون Acer circinatum و آبشار مالایی Laburnum watereri به عنوان اسپالیته مناسبند.

8- آرایش روی چمن

تعداد از درختان به صورت منفرد یا درگروههای كوچك زیبایی خاصی به چمن داده و منظره بدیعی ایجاد می كنند درخت Brachyhiton popuhneus بسیاری از گونه ها و ارقام سیب زینتی چون Fagas sylvatica، Halesia calolina، Malus floribunda، Carya illinoensis را می توان نام برد درخت Cafalpa bignonioides روی چمن بسیار زینت بخش است و با تاج انبوه خود سایبانی بسیار زیبا ایجاد می كند، گونه و ارقامی از كركف نیز با سایه انبوه و فرم زیبای تاج بابرگهای سبز یا رنگین به صورت تك درخت مناسب چمن می باشد از این نظر تعدادی از افراهای زینتی چون Acer palmatum مشهورند.

9- ایجاد مكان مناسب برای آشیان گزینی پرندگان

كشت تعدادی از درختان بلند برای جلب پرندگان و مكانی امن برای آشیان گزینی در پاركها به منظور حمایت از جمیعت پرندگان در بعضی كشورهای اروپایی از قدیم متداول بوده است در این مورد معیار اصلی برای آشیان گزینی پرندگان، تراكم انشعابات تاج یا مكان مناسب در انتخاب تنه درختان است.

نخلهای بلند در مناطق معتدله و گرم مكان بسیار مناسبی را در انتها تنه برای تخمگذاری پرندگان فراهم می كنند درختان بلند چون تبریزی، اوجا و شاه بلوط هندی برای آشیان گزینی در شرایط شهری در داخل پاركها مناسب هستند.

10- تولید میوه مناسب برای حیات وحش پاركها و فضای سبز نسبتاً بزرگ شهری و جلب پرندگان

حمایت از جانورانی چون سنجاب، با كشت درختان دانه خوراكی مانند Quercus , Carya, Juglans, Fagus و نظایر آن در بسیاری از پاركها و فضای سبز كنار خیابان در بسیاری از كشورها متداول است. برای جلب پرندگان، كشت گونه ای از درختان كوچك و درختچه های میوه گوشتی رنگی چون Sorbus, Cerasus, Arvbutus, Ficus, Morus, Ribes, Hetrermeles, Cotolleastor, Berberis, Mahonia, Callicarpa, Lonicera, Diospyros مناسب می باشد.

11- ایجاد پیكره در هنر معماری سبز

فرمهای پرورشی درختان به كمك هرس زیبایی اعجاب انگیزی به محوطه ها و پاركها می دهد تعدادی از درختان بسیار انعطاف پذیر و به سهولت شكل پذیر هستند از این نظر گونه های چون سرخدار، شمشاد، جل، ممرز و نمدار بسیار مناسبند. تعداد درختچه ها برای این منظور بسیار زیارند. ضمناً با قطع ساقة اصلی درختان، بسیاری از آنها را می توان بصورت جست زاد با ساقه ها یا جستهای متعدد نگهداری كرد كه گاهی زیبایی خاصی پیدا می كنند بعضی ازدرختان بدون هرس فرم اعجاب انگیزی دارند مانند: Fagus sylvatice CV. Peudula

12- به نمایش گزاردن اندام درختان

تعداد درختان بوسیله شكل، رنگ اندامها یا عطر گلهایشان مشهورند، بعنوان مثال گونه های زیر با رنگ آمیزی پاییزه برگها بسیار تماشایی هستند.

رنگ زرد Populus tremuloides

رنگ زرد Ginkyo biloba

رنگ قرمز Liquidambar styraciflua

رنگ سرخ تا قرمز Acer hyrcanum

رنگ سرخ Qurcus rubra

رنگ سرخ Acer rubrum

رنگ سرخ تا قرمز آمیخته به سبز Parrotia persica

تعدادی از گونه های سماق به رنگ سرخ Rhus. Spp.

تعدادی با میوه های رنگی مورد توجه Citrus, Arbutus, Crataegus, Ilix, Ziziphus, Sorbus, Cornus nuttallii

بسیاری از درختچه ها دارای میوه های رنگی می باشند شكل میوه بعضی درختان جالب توجه است مانند درخت سوسیس Kigelia pinnata یا درخت فلوس Cassia fistula از مناطق گرمسیری كه بصورت گلدانی در مناطق سرد و معتدل می توان به نمایش گذارد.

پوست درختان Betula, Cornus florida, phellodendron amurense, cladrastis lutea, Salix carmanica, parrotia persica بسیار جالب است گاهی به منظور نمایش رنگ و شكل پوست بعضی از گونه های اكالیپتوس نیز كاشته می‌شود.

تعدادی از درختان و درختچه ها به منظور عطر گلهایشان مشهورند مانند Asimina triloba, Hamamelis, Chimonanthus, Philadelphus, Albizia lebbeck, skimmia Japonica


http://afraz1361.persianblog.com

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: